همه چیز درباره لمینیتور و لمینت

همه چیز درباره لمینت و دستگاه لمینیتور

لمینیتور چیست؟

دستگاه لمینیتور چنانچه از نام آن نیز پیداست، دستگاهی است که وظیفه لمینت کردن یا به عبارتی عمل چسباندن و پرس‌کردن طلق را بر عهده دارد. در زبان عُرف چاپ، گاهی دستگاه‌های لمینیتور کوچک را دستگاه پرس کارت نیز می‌نامند.

برای تقسیم‌بندی لمینیتور ها باید فاکتورهای مختلفی را در نظر گرفت. برخی از این عوامل را می‌توان این چنین نام برد:

سایز کاغذ یا مدیای مورد نیاز: در دستگاه لمینیتور منظور از سایز عموماً عرض مقوا یا کاغذ است و طول آن خیلی مد نظر نیست؛ مثلا اگر گفته شود که سایز لمینیتوری A4 است، منظور این است که این لمینیتور توان لمینت کردن تا عرض 21 سانتیمتر را دارا می‌باشد.

نوع مدیا از نظر شیت یا رول: به طور کلی دستگاه لمینیتوری که برای لمینت رول طراحی شده توانایی لمینت کردن شیت را هم دارد، ولی نمی‌توان یک لمینیتور شیت را برای کاغذ یا مدیای رول استفاده نمود.

ضخامت طلق لمینت نیز یک از فاکتورهای مهم در طراحی دستگاه‌های لمینت است. معمولاً دستگاه‌هایی که به شکل رول‌زن برای ضخامت‌های زیر 75 میکرون طراحی می‌شوند، در ایران به نام سلفون‌کش می‌شناسند.

فاکتور بعدی حرارت است؛ ممکن است به لمینیتورهایی برخورد کنید که فاقد سیستم حرارت‌دهی هستند. این دستگاه‌ها برای لمینت طلق های پشت چسبدار و یا برای سلفون‌های واتِر بیس کاربرد دارند. در غیر این صورت تمامی دستگاه‌هایی که برای سلفون‌ها یا طلق لمینتی که خود دارای لایه‌ی چسب حرارتی یا به اصطلاح هاتمِلت (hotmelt) هستند، دستگاه‌های حرارتی‌اند.

کاربرد اصلی لمینت:

ضخیم نمودن: این کاربرد به جهت افزایش طول عمر محصول نهایی و همچنین متمایز نمودن آن انجام می‌گیرد. کارتهای شناسایی و عضویت و ID کارتها عموماً محصولاتی هستند که از این دسته کارهای چاپی لمینت‌شده‌ تشکیل یافته است. نهایت ضخامتی که در بازار ایران از طریق لمینت میتوان تامین نمود ماحصل استفاده از طلق 150 میکرون است.
محافظت در برابر رطوبت، سایش، پوسیدگی: برای محافظت از جلد مدارک، کتاب‌ها، مجلات و صفحات بسته‌بندی، همیشه لمینت کردن بهترین گزینه موجود است.

انواع لمینیتور رومیزی

لمینت نرم یا پرس کارت نرم: در این روش طلق لمینت از PVC (پی وی سی) می‌باشد و نوع چسب مورد استفاده از نوع چسب‌های سرد یا به اصطلاح چسب فعال است. از مزایای این روش می‌توان به نرم و قابل انعطاف بودن طلق اشاره کرد و همچنین از معایب آن این است که محصول نهایی طی زمان تیره و زرد می‌شود و تغییر رنگ می‌دهد و امکان جدا شدن دو لایه‌ی طلق زیاد است. همچنین انجام لمینت به این روش نسبتاً پیچیده امروزه تقریباً منسوخ شده است. در این مدل لایه چسب و طلق کاملاً از هم مجزا هستند.

لمینت سرد با طلق خودچسب یا پشت چسبدار: در این گروه از لمینیتورها به سادگی از دو غلطک سرد برای چسباندن و حبابگیری یک لایه فیلم پلی اتیلنی که دارای پشت چسب‌خورده است استفاده می‌شود. این نوع طلق معمولاً حاوی یک لایه کاغذ برای محافظت از چسب و جلوگیری از چسبیدن طلق در انبار و قبل از مراحل لمینت کردن است که اصطلاحاً به آن لایه پوسته گفته می‌شود (مانند کاغذ پشت چسب دار).

از لمینیتورهای سرد برای جلوگیری از آسیب رسیدن به برخی اسناد حساس هم‌چون برگه‌های پرینت‌شده توسط پرینتر جوهرافشان استفاده می‌شود، همچنین برای سایز های خیلی بزرگ و یا کاغذ و مقواهایی که به دلیل جنس خاص آن‌ها قابلیت چسباندن با چسب گرم یا قرار گرفتن تحت فشار و دمای بالا را ندارند؛ بطور مثال مدیاهای جنس PVC که ظاهری شبیه کاغذ داشته اما در اصل از الیاف پلیمری تشکیل یافته‌اند، از شاخص ترین این گروه‌ها هستند. غلطک‌های لمینت سرد از طریق فشار، چسب موجود در طلق را فعال می‌کنند. لمینیتورهای سرد ساختار ساده‌ای دارند، در حالی که لمینیتورهای حرارتی محصول لمینت‌شده‌ی بادوام‌تر و باکیفیت‌تری تولید می‌کنند. کار با این دستگاه لمینت سرد نیازمند تخصص و دقت خاص اُپراتور است و از مشکلات آن می‌توان به ایجاد حباب و چروک خوردن لایه پشت چسب‌دار اشاره کرد. اکثر افرادی که تجربه سخت چسباندن طلق یا هر فیلم پشت چسبداری را به شیشه اتومبیل یا پنجره منزل خود داشته‌اند، از کار با این مدل فیلم لمینت پرهیز می‌نمایند!

لمینیتور رومیزی گرم شیت‌زن: این گروه ساده‌ترین و در عین حال پرکاربردترین گروه دستگاه لمینیتور است. عموماً در تمامی دفاتر فنی، مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات شما شاهد یکی از این دستگاه‌ها هستید. این لمینیتورها در سه سایز A3، A4 و A5 (و همچنین به ندرت A2) در بازار موجودند. لمینیتورهای سایز A3 مناسب‌تر از لمینیتورهای سایز A4 هستند، چرا دستگاه‌های A3 سطح و توان بیشتری برای لمینت کردن دارند و به اپراتور آزادی عمل بیشتری حتی برای کار در ابعاد کوچکتر از A3 می‌دهند. عمده مصرف لمینیتورهای گرم شیت‌زن تولید انواع کارت، لمینت کردن سکه طلا و صفحات سایز A4 و A3 که در معرض سایش و رطوبت هستند (مانند منوی رستوران‌ها) می‌باشد.

————- یکی از معروف‌ترین و رایج‌ترین این دستگاه‌ها، لمینیتور A3-330 است که با کلیک روی لینک زیر می‌توانید مشخصات کامل آن را مشاهده فرمایید—————- هم چنین برای آشنایی بیشتر با این دستگاه همراه با ویدیوی راه‌اندازی، اینجا کلیک کنید!

دستگاه پرس کارت و لمینیتور A3-330c

تومان ۳,۵۰۰,۰۰۰

برای سهولت در انجام کار، طلق‌های لمینت در سایزهای A3، A4 و A5 و سایزهای کارتی به شکل آماده و به شکل یک سر دوخت یا اصطلاحاً pouch موجود هستند (مطابق تصویر زیر):

این نوع طلق‌ها به شکلی هستند که از یک سر بسته و دوخته شده‌اند و به راحتی می‌توان مقوا یا کاغذ را داخل آن‌ها جانمایی کرد. در لمینیتورهای حرارتی طلق دوخته‌شده با استفاده از گرما و فشار و فعال‌کردن چسب به کاغذ می‌چسبد. همچنین لبه‌های طلق لمینت برای جلوگیری از بریدن لباس یا بدن شخص مصرف‌کننده به شکل خمیده (curved) یا در اصطلاح بازار لب‌گِرد می‌باشد. چنانچه شخص کاربر نیاز به سایزی خارج از اندازه‌های استاندارد موجود در بازار داشته باشد، می‌توان پس از انجام لمینت از ابزار های برش و لب‌گرد‌کن (محصولات زیر) برای سایز و شکل‌دهی محصول نهایی استفاده نمود. برای نمایش مشخصات و خرید گوشه‌گردکن اینجا کلیک کنید. همچنین برای نمایش مشخصات و خرید دستگاه‌های برش اینجا کلیک نمایید.

لمینیتور رومیزی گرم با قابلیت رول: این گروه از لمینیتورها معمولاً به سلفون‌کِش حرارتی رومیزی معروف‌اند، چون قابلیت نصب رول سلفون به شکل پایه گیره در آن‌ها تعبیه شده است.

در اینجا لازم است اندکی در مورد فرایند لمینت گرم توضیح داده شود:

برای لمینت کردن یک سطح دلخواه، سه لایه یا سه قسمت وجود دارد:

1) لایه اصلی یا پایه (basic) که در صنعت چاپ معمولا تکه‌ای کاغذ، مقوا یا کارتن (cardbox) است

2) لایه میانی که وظیفه اصلی یعنی چسباندن را ایفا می‌کند

3) لایه رویی یا سطح (surface) که سطح نهایی کار با پوشش آن قابل لمس است.

لازم به توضیح است که در طلق یا سلفون های حرارتی لایه چسب و طلق به یکدیگر پیوسته و یکی‌شده هستند و فقط از باب شناخت بهتر است که آنها را جدا از یکدیگر نمایش و شرح می‌دهیم. همچنین چنانچه بنا به دلایل مختلف نیاز به لمینت کردن دو طرف کاغذ یا مقوا باشد، کاغذ به شکل ساندویچی مابین دو لایه‌ی دیگر قرار می‌گیرد و در نهایت محصول نهایی لمینت‌شده شامل 5 قسمت همانند شکل زیر می‌شود:

همانطور که اشاره شد، جنس لایه اصلی معمولاً کاغذ یا مقواست، اما در مورد لایه چسب لمینت و همچنین لایه خارجی که در صنعت چاپ به آن طلق گفته می‌شود، باید با توجه به کاربری مورد نظر از لمینت توجه کرد. در عمل لمینت کردن، از طلق PET یا پِت که طلقی بسیار شفاف و در عین حال خشک و ارتجاعی است استفاده می‌شود و برای چسباندن آن از چسب هاتمِلت (hotmelt) یا چسب گرم حاوی پلیمر چسب خاصی به نام اتیلن وینیل اَسِتات (EVA) بهره می‌بریم. لایه چسب یا همان EVA از گروه چسب‌های گرم (hotmelt) است. این چسب‌ها هنگامی که سرد (در دمای محیط) هستند، به شکل جامد و هنگامی که گرم می‌شوند، از فاز جامد به فاز خمیری‌شکل و سپس مایع تبدیل می‌شوند. لایه EVA به شکل کارخانه‌ای و بسیار یکنواخت بر روی سطح طلق PET قبلا آغشته (coat) شده است. این لایه چسب معمولاً بین 30% تا 50% از ضخامت نهایی طلق را شامل می‌شود. به طور مثال طلق لمینتی که در بازار به نام 150 میکرون فروخته می‌شود، از مرسوم‌ترین و پرمصرف‌ترین طلق‌های لمینت است. اولاً این به آن معنی است که این طلق 150 میکرون یا 0/015 سانتیمتر ضخامت دارد و ثانیاً به طور میانگین 75 میکرون از آن چسب و 75 میکرون از آن طلق است.

ضخامت نهایی یک مقوای 250 گرمی که حدوداً بین 200 تا 250 میکرون ضخامت دارد، پس از فرایند لمینت با طلق 150 میکرون دورو یا استفاده از طلق استاندارد کیسه‌ای (سردوخت‌شده) نهایتاً حدود 550 میکرون می‌باشد.

لازم به ذکر است که یکی از مشکلات عمومی صنعت چاپ تقسیم‌بندی کاغذ و مقوا بر اساس گرم یا وزن است و معنای آن این است که به طور مثال وقتی می‌گوییم مقوایی 250 گرمی، یعنی هر متر مربع از آن مقوا 250 گرم وزن دارد؛ اما این به آن معنی نیست که ضخامتش 250 میکرون است و به طور تجربی همواره ضخامت مقوا بر پایه میکرون را اندکی کمتر از وزن آن کاغذ بر پایه گرم لحاظ می‌کنند. در محاسبات دقیق‌تر، برای تولید کارت‌هایی که بحث ضخامت در کاربری آن تأثیر عمده‌ای دارد (مانند کارت‌های بانکی یا کارت‌هایی که باید از دستگاه خاصی عبور داده شوند) باید از میکرومتر استفاده نمود. در بازار ایران اصطلاحاً به طلق‌های بالاتر از 75 میکرون طلق گفته می‌شود. آنچه در بازار ایران موجود است، ضخامت‌های 75 میکرون، 125 میکرون و 150 میکرون است. به ضخامت‌های پایین‌تر از 75 میکرون نیز سلفون گفته می‌شود.

هر چسبی دمایی ایده‌آل برای عملکرد دارد که بنا به فرمولاسیون چسب توسط کارخانه‌ی تولید طلق، در مشخصات محصول درج می‌شود. پس نتیجه‌گیری اولیه این است که لمینیتوری مناسب است که بتواند هنگام کار، چسب را به دمای مناسب چسباندن برساند. معمولاً برای طلق‌های 150 میکرون، دمایی بین 140 تا 150 درجه سانتی‌گراد مورد نیاز است. حرارت توسط غلطک یا نوردهای گرم که دارای لایه سیلیکونی مقاوم در مقابل حرارت هستند، منتقل می‌شود. با قرارگیری غلطک گرم لمینیتور مابین طلق و کاغذ، لایه چسب EVA ذوب می‌شود و چسب فعال می‌گردد:

چسب بلافاصله پس از فعال شدن، لایه پِت (PET) را به لایه کاغذی یا مقوایی می‌چسباند، اما برای تکمیل فرایند لمینت باید چسب تحت فشار سرد شود و به همین دلیل بسیاری از لمینیتورهای امروزی جمعاً دو غلطک گرم و دو غلطک سرد دارند:

در این میان، چند عامل حیاتی برای لمینیتور مناسب وجود دارد. مهمترین پارامتر، توان تأمین انرژی حرارتی مورد نیاز برای فرایند ذوب کردن چسب است که توسط سه عامل تعیین می‌گردد:

1) المنت یا سیستم حرارت‌دهی: در لمینیتورهای کوچک رومیزی، المنت‌ها بیرون از غلطک و در قسمت فوقانی لمینیتور تعبیه شده‌اند و به طور همزمانِ تابشی و محیطی دو غلطک گرم را به دمای مناسب می‌رسانند. در لمینیتورهای بزرگ، المنت یا حرارت‌دهنده در داخل لوله اصلی غلطک تعبیه شده‌اند و توسط اپراتور دستگاه دیده نمی‌شوند. تکنولوژی المنت‌ها نیز دارای تنوع است؛ از المنت‌های سرخ‌شونده‌ی قدیمی گرفته تا سیستم لامپی جدید که در مصرف برق و طول عمر المنت تأثیر بسزایی دارند.

2) جنس و ضخامت لایه سیلیکونی لمینیتور: این لایه معمولاً به دو رنگ قرمز و خاکستری تولید می‌شوند و تکنولوژی تولید آن به جهت تأمین فشار مورد نیاز و همچنین توانایی ذخیره و انتقال انرژی حرارتی به لایه‌ی در حال لمینت بسیار تعیین‌کننده است.

3) فشار وارده به سیستم در حال لمینت: در لمینیتورهای کوچک رومیزی علیرغم این که اهرم تنظیم فشار وجود ندارد، به دلیل نصب فنر روی غلطک‌ها فشار بسیار بالاتری از لمینیتورهای رول‌زن شاهد هستیم.

4) سرعت مناسب دستگاه: این سرعت باید با میزان انرژی‌دهی به سطح در حال لمینت سازگار باشد. در دستگاه‌های نامرغوب، اغلب می‌بینیم که با افزایش سرعت، میزان حرارت به حد مورد نیاز برای انجام فرایند لمینت نمی‌رسد.

پس به طور کلی می‌توان اینطور نتیجه گرفت که لمینیتور یا سلفون‌کش، دستگاهی است که دارای دو غلطک یا نورد گرم و سرد است. این دو غلطک با سرعت قابل تنظیم و دمای قابل تنظیم و همچنین با فشار قابل تنظیم به‌ترتیب فرایند ذوب‌کردن چسب، چسباندن و سرد کردن چسب را انجام می‌دهند.

توصیه‌های مهم در خرید لمینیتور:

1) در خرید این دستگاه‌ها دقت داشته باشید که حتماً المنت و حرارت‌دهی دستگاه مناسب طلق 150 میکرون باشد.

2) به دلیل تفاوت کم در قیمت و همچنین افزایش توان دستگاه، ترجیحاً دستگاه سایز A3 خریداری نمایید.

3) حتماً توجه داشته باشید که دستگاه دارای دو فن خنک‌کننده در قسمت غلطک سرد باشد.

4) المنت دستگاه از نوع لامپ هیتر باشد.

در اینجا لازم است اندکی در مورد فرایند لمینت گرم توضیح داده شود:

برای لمینت کردن یک سطح دلخواه، سه لایه یا سه قسمت وجود دارد:

1) لایه اصلی یا پایه (basic) که در صنعت چاپ معمولا تکه‌ای کاغذ، مقوا یا کارتن (cardbox) است

2) لایه میانی که وظیفه اصلی یعنی چسباندن را ایفا می‌کند

3) لایه رویی یا سطح (surface) که سطح نهایی کار با پوشش آن قابل لمس است.

لازم به ذکر است که یکی از مشکلات عمومی صنعت چاپ تقسیم‌بندی کاغذ و مقوا بر اساس گرم یا وزن است و معنای آن این است که به طور مثال وقتی می‌گوییم مقوایی 250 گرمی، یعنی هر متر مربع از آن مقوا 250 گرم وزن دارد؛ اما این به آن معنی نیست که ضخامتش 250 میکرون است و به طور تجربی همواره ضخامت مقوا بر پایه میکرون را اندکی کمتر از وزن آن کاغذ بر پایه گرم لحاظ می‌کنند. در محاسبات دقیق‌تر، برای تولید کارت‌هایی که بحث ضخامت در کاربری آن تأثیر عمده‌ای دارد (مانند کارت‌های بانکی یا کارت‌هایی که باید از دستگاه خاصی عبور داده شوند) باید از میکرومتر استفاده نمود. در بازار ایران اصطلاحاً به طلق‌های بالاتر از 75 میکرون طلق گفته می‌شود. آنچه در بازار ایران موجود است، ضخامت‌های 75 میکرون، 125 میکرون و 150 میکرون است. به ضخامت‌های پایین‌تر از 75 میکرون نیز سلفون گفته می‌شود.